Podmioty zobowiązane do stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych

Zamawiającym, zgodnie z art. 2 pkt 12 ustawy Pzp jest osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej obowiązana do stosowania ustawy. Katalog podmiotów zobowiązanych do stosowania ustawy Pzp, a zatem Zamawiających znajdziemy w art. 3 ustawy Pzp.

I tak, do pierwszej kategorii podmiotów zobowiązanych do stosowania ustawy zaliczamy jednostki sektora finansów publicznych.

Zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych sektor finansów publicznych tworzą:
organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;


  • Sejm, 
  • Senat, 
  • Prezydenta RP,
  • Rada Ministrów, 
  • Prezes Rady Ministrów,
  • ministrowie kierujący poszczególnymi resortami,
  • kierownicy urzędów centralnych,
  • wojewodowie 
  • organy rządowej administracji terenowej.
  • Najwyższa Izba Kontroli, 
  • Rzecznik Praw Obywatelskich, 
  • Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, 
  • Trybunał Konstytucyjny, 
  • Trybunał Stanu, 
  • Sąd Najwyższy,
  • sądy powszechne,
  • sądy administracyjne,
  • sądy wojskowe.

jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;

  • gminy,
  • powiaty,
  • województwa samorządowe, 
  • związki międzygminne, które posiadają osobowość prawną,
  • związki powiatów, które posiadają osobowość prawną.

jednostki budżetowe;

Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych „jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego”. Do jednostek budżetowych zaliczamy m.in.:

  • urzędy administracji państwowej, 
  • urzędy administracji samorządowej,
  • prokuratury,
  • jednostki policyjne,
  • jednostki wojskowe 

samorządowe zakłady budżetowe;

Zgodnie z art. 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych zakład budżetowy może być powołany przez jednostkę samorządu terytorialnego w celu wykonania zadań własnych tej jednostki, w tym zadań w zakresie:

  • gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi,
  • dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
  • wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
  • lokalnego transportu zbiorowego,
  • targowisk i hal targowych,
  • zieleni gminnej i zadrzewień,
  • kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,
  • pomocy społecznej, reintegracji zawodowej i społecznej oraz rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,
  • utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem naturalnego występowania,
  • cmentarzy

Zasadą jest, że zakłady budżetowe pokrywają swoje wydatki z przychodów własnych.

agencje wykonawcze;

Agencja wykonawcza jest powoływana w drodze ustawy w celu wykonywania zadań państwa. Agencja wykonawcza posiada osobowość prawną. Do agencji wykonawczych zaliczamy m.in.:

  • Polska Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości
  • Agencję Mienia Wojskowego, 
  • Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

instytucje gospodarki budżetowej;

Instytucja gospodarki budżetowej to forma organizacyjno-prawna, Instytucja gospodarki budżetowej wykonuje zadania uprzednio wykonywane przez likwidowane zakłady budżetowe, odpłatnie je realizuje i pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskiwanych przychodów. Instytucja gospodarki budżetowej jest osobą prawną.

państwowe fundusze celowe;

Instytucja państwowych funduszy celowych została uregulowana w art. 29 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
Art. 29. 1. Państwowy fundusz celowy jest tworzony na podstawie odrębnej ustawy.
2. Przychody państwowego funduszu celowego pochodzą ze środków publicznych, a koszty są ponoszone na realizację wyodrębnionych zadań państwowych.
3. Państwowy fundusz celowy nie posiada osobowości prawnej.
4. Państwowy fundusz celowy stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister wskazany w ustawie tworzącej fundusz albo inny organ wskazany w tej ustawie.
5. Do państwowych funduszy celowych nie zalicza się funduszy, których jedynym źródłem przychodów, z wyłączeniem odsetek od rachunku bankowego i darowizn, jest dotacja z budżetu państwa.
6. Podstawą gospodarki finansowej państwowego funduszu celowego jest roczny plan finansowy.
7. Ze środków państwowego funduszu celowego mogą być udzielane pożyczki jednostkom samorządu terytorialnego, jeżeli ustawa tworząca fundusz tak stanowi.
8. Koszty państwowego funduszu celowego mogą być pokrywane tylko w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących bieżące przychody, w tym dotacje z budżetu państwa i pozostałości środków z okresów poprzednich.
9. W planie finansowym państwowego funduszu celowego mogą być dokonywane zmiany polegające na zwiększeniu prognozowanych przychodów i odpowiednio kosztów.
10. Zmiany planu finansowego państwowego funduszu celowego nie mogą powodować zwiększenia dotacji z budżetu państwa.
11. Jeżeli państwowy fundusz celowy posiada zobowiązania wymagalne, w tym kredyty i pożyczki, zwiększenie przychodów w pierwszej kolejności przeznacza się na ich spłatę.
12. Zmiany kwot przychodów i kosztów państwowego funduszu celowego ujętych w planie finansowym dokonuje odpowiednio minister lub organ dysponujący tym funduszem po uzyskaniu zgody Ministra Finansów i opinii sejmowej komisji do spraw budżetu.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;

Zgodnie z art. 66 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych „jest państwową jednostką organizacyjną i posiada osobowość prawną. Siedzibą Zakładu jest miasto stołeczne Warszawa (…) Nadzór nad zgodnością działań Zakładu z obowiązującymi przepisami sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. Nadzór ten nie może dotyczyć spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej”. ZUS zarządza Funduszem Ubezpieczeń Społecznych, a także Funduszem Rezerwy Demograficznej. Zgodnie natomiast z art. 1 i 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z późn. zm.), Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego realizuje ubezpieczenie społeczne rolników i pracujących z nimi domowników. Prezes Kasy zarządza Funduszem Składkowym Ubezpieczenia Społecznego Rolników.

Narodowy Fundusz Zdrowia;

Działalność Narodowego Funduszu Zdrowia uregulowana jest w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. NFZ jest państwową jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną. NFZ zarządza środkami przeznaczonymi na finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej dla osób ubezpieczonych.

samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;

Działalność samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej reguluje ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej są podmiotami leczniczymi, nie są jednak przedsiębiorcą.

uczelnie publiczne;

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym uczelnie to szkoły prowadzące studia wyższe utworzone w sposób określony w ustawie. Uczelnie, zgodnie z art. 12 wskazanej ustawy, posiadają osobowość prawną. Ustawa reguluje zasady funkcjonowania szkół wyższych zarówno publicznych jak i niepublicznych.

Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;

Zasady funkcjonowania Polskiej Akademii Nauk reguluje ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk. PAN jest państwową instytucją naukową posiadającą osobowość prawną. Do jednostek organizacyjnych PAN możemy zaliczyć  archiwa, biblioteki, muzea, ogrody botaniczne i zagraniczne stacje naukowe.

państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej:

Art. 1. 1. Działalność kulturalna w rozumieniu niniejszej ustawy polega na tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury.
2. Państwo sprawuje mecenat nad działalnością kulturalną polegający na wspieraniu i promocji twórczości, edukacji i oświaty kulturalnej, działań i inicjatyw kulturalnych oraz opieki nad zabytkami.
3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może wspierać finansowo, w ramach mecenatu państwa, realizację planowanych na dany rok zadań związanych z polityką kulturalną państwa, prowadzonych przez instytucje kultury i inne podmioty nie należące do sektora finansów publicznych.
4. Mecenat, o którym mowa w ust. 2 i 3, sprawują także organy jednostek samorządu terytorialnego w zakresie ich właściwości.
Działalność kulturalna może być prowadzona m.in. przez państwowe i samorządowe instytucje kultury. Działalność kulturalną na szczeblu państwowym organizują Ministrowie i kierownicy centralnych ośrodków, tworząc państwowe instytucje kultury, dla których podstawowym celem statutowym jest prowadzenie działalności kulturalnej. Na szczeblu samorządowym zaś, za tworzenie samorządowych instytucji kultury, odpowiada samorząd terytorialny. Działalność kulturalna jest realizowana m.in. poprzez:

  • teatry, 
  • opery, 
  • operetki, 
  • filharmonie, 
  • orkiestry, 
  • kina, 
  • muzea, 
  • biblioteki, 
  • domy kultury, 
  • ogniska artystyczne, 
  • galerie sztuki 
  • ośrodki badań i dokumentacji w różnych dziedzinach kultury


Zgodnie z art. 16 i 17 ustawy z dnia 16 lipca 1987 r. o państwowych instytucjach filmowych „Państwowa instytucja filmowa jest powołana do produkcji i opracowywania filmów”, a „Organem założycielskim dla państwowych jednostek organizacyjnych kinematografii jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego”.

inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, banków i spółek prawa handlowego.


  • Polską Organizację Turystyczną, 
  • Krajową Szkołę Administracji Publicznej


Druga kategoria podmiotów zobowiązanych do stosowania ustawy Pzp to  inne, niż określone w pkt 1, państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej:

Cechy:

  • Państwowe jednostki organizacyjne
  • Nieposiadające osobowości prawnej
  • Nienależące do sektora finansów publicznych
  • Przykłady:
  • Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe,


Trzecia kategoria podmiotów to tzw. instytucje prawa publicznego.

Są to

  • osoby prawne 
  • nienależące do sektora finansów publicznych
  • utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, 

a
jednostki sektora finansów publicznych lub nieposiadające osobowości prawnej państwowe jednostki organizacyjne, pojedynczo lub wspólnie,

  • finansują je w ponad 50% lub
  • posiadają ponad połowę udziałów albo akcji lub
  • sprawują nadzór nad organem zarządzającym lub
  • mają prawo powoływania ponad połowę składu organu nadzorczego lub zarządzającego


Przykłady:

  • spółki komunalne, 
  • państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej: Poczta Polska, Polskie Koleje Państwowe - Przewozy Regionalne, 
  • komunalne towarzystwa budownictwa społecznego,

Potrzeby niemające charakteru przemysłowego ani handlowego to przeważnie potrzeby, których nie można zaspokoić na rynku. W takiej sytuacji państwo decyduje się zaspokajać je samodzielnie lub zachować wpływ na ich zaspokajanie (Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 16 października 2003 r. w sprawie C-283/00 Komisja Wspólnot Europejskich v. Królestwo Hiszpanii, ECR 2003, nr 10B, s. I-11697)

Mimo iż osoba prawna nie została utworzona w celu zarobkowym, to działanie na podstawie kryterium efektywności, przy braku mechanizmu pokrywania strat ze środków publicznych i działaniu w warunkach silnej konkurencji, powoduje, że nie może ona być uznana za podmiot prawa publicznego (Wyrok TSUE z dnia 10 maja 2001 r. w połączonych sprawach C-223/99 i C-260/99 Agora Srl v. Ente Autonomo Fiera Internazionale di Milano i Excelsior Snc di Pedrotti Bruna & C. v. Ente Autonomo Fiera Internazionale di Milano i Ciftat Soc. coop. Arl).

Czwartą kategorią podmiotów zobowiązanych do stosowania Pzp są związki podmiotów wymienionych powyżej tj. jednostek sektora finansów publicznych lub nieposiadających osobowości prawnej państwowych jednostek organizacyjnych lub instytucji prawa publicznego.


Można przyjąć, że pod pojęciem „związek” kryje się udział tych podmiotów  o charakterze członkowskim – stowarzyszenie. Stosownym wydaje się również przyjęcie, że związek ten posiada osobowość prawną. Ponadto, należy podkreślić, iż wystarczy udział jednego z podmiotów wskazanych wyżej by związek był zobowiązany do stosowania ustawy Pzp ( zgodnie z art. 1 ust. 9 dyrektywy 2004/18/WE, który stanowi, że  „instytucje zamawiające oznaczają państwo, jednostki samorządu terytorialnego, podmioty prawa publicznego, związki złożone z jednej lub z wielu takich jednostek lub z jednego lub z wielu podmiotów prawa publicznego".

Piątą kategorią podmiotów zobowiązanych do stosowania Pzp są inne niż określone w pkt 1-3a podmioty, jeżeli zamówienie jest udzielane w celu wykonywania jednego z rodzajów działalności, o której mowa w art. 132 tj. w celu:

  • poszukiwania, rozpoznawania lub wydobywania gazu ziemnego, ropy naftowej oraz jej naturalnych pochodnych, węgla brunatnego, węgla kamiennego i innych paliw stałych;
  • zarządzania lotniskami, portami morskimi lub śródlądowymi oraz ich udostępniania przewoźnikom powietrznym, morskim i śródlądowym;
  • tworzenia sieci przeznaczonych do świadczenia publicznych usług związanych z produkcją, przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej, gazu lub ciepła lub dostarczania energii elektrycznej, gazu albo ciepła do takich sieci lub kierowania takimi sieciami;
  • tworzenia sieci przeznaczonych do świadczenia publicznych usług związanych z produkcją lub dystrybucją wody pitnej lub dostarczania wody pitnej do takich sieci lub kierowania takimi sieciami;
  • obsługi sieci świadczących publiczne usługi w zakresie transportu kolejowego, tramwajowego, trolejbusowego, koleją linową lub przy użyciu systemów automatycznych;
  • obsługi sieci świadczących publiczne usługi w zakresie transportu autobusowego;
  • świadczenia usług pocztowych.

a działalność ta jest wykonywana na podstawie praw szczególnych lub wyłącznych (Zamawiający sektorowi)

Zgodnie z art. 3 ust. 2 „prawami szczególnymi lub wyłącznymi w rozumieniu ust. 1 pkt 4 są prawa przyznane w drodze ustawy lub decyzji administracyjnej, polegające na zastrzeżeniu wykonywania określonej działalności dla jednego lub większej liczby podmiotów, jeżeli spełnienie określonych odrębnymi przepisami warunków uzyskania takich praw nie powoduje obowiązku ich przyznania”. Prawa szczególne i wyłączne mają zatem związek z reglamentacją wykonywania działalności gospodarczej. O możliwości wykonywania danej działalności reglamentowanej decyduje suwerennie organ administracji lub zastrzeżenie takie jest poczynione w ustawie.

albo jeżeli podmioty, o których mowa w pkt 1-3a (jednostki sektora finansów publicznych lub nieposiadające osobowości prawnej państwowe jednostki organizacyjne lub instytucje prawa publicznego albo związki ww. podmiotów), pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot wywierają na nie dominujący wpływ, w szczególności:

  • finansują je w ponad 50% lub
  • posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
  • posiadają ponad połowę głosów wynikających z udziałów albo akcji, lub
  • sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
  • mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu zarządzającego;

tj. gdy Zamawiający sektorowi podlegają bezpośrednio lub pośrednio dominującemu wpływowi jednostek sektora finansów publicznych lub nieposiadających osobowości prawnej państwowych jednostek organizacyjnych lub instytucji prawa publicznego albo ich związków ww. podmiotów.

Warto również dodać, że tzw. „Zamawiający sektorowi”, mają obowiązek stosowania przepisów Pzp tylko wtedy, gdy udzielają zamówienia w celu wykonywania jednej z ww. działalności sektorowej i tylko pod warunkiem, że wartość zamówienia przekracza progi określone w rozporządzeniu w sprawie kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej.

Kolejną, już szóstą kategorią podmiotów zobowiązanych do stosowania Pzp są inne niż określone w pkt 1 i 2 (jednostki sektora finansów publicznych lub nieposiadające osobowości prawnej państwowe jednostki organizacyjne) podmioty, jeżeli łącznie zachodzą następujące okoliczności.

  • ponad 50% wartości udzielanego przez nie zamówienia jest finansowane ze środków publicznych lub przez podmioty, o których mowa w pkt 1-3a,
  • wartość zamówienia jest równa lub przekracza kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8,
  • przedmiotem zamówienia są roboty budowlane obejmujące wykonanie czynności w zakresie inżynierii lądowej lub wodnej, budowy szpitali, obiektów sportowych, rekreacyjnych lub wypoczynkowych, budynków szkolnych, budynków szkół wyższych lub budynków wykorzystywanych przez administrację publiczną lub usługi związane z takimi robotami budowlanymi.

Muszą zostać spełnione kumulatywnie trzy warunki, ażeby uznać, że podmiot taki jest zobowiązany do stosowania Pzp. Warunki dotyczą źródła finansowania zamówienia – min. 50 % ze środków publicznych lub przez jednostki sektora finansów publicznych lub nieposiadające osobowości prawnej państwowe jednostki organizacyjne lub instytucje prawa publicznego albo związki ww. podmiotów, warunek dotyczący wartości zamówienia - 207.000 euro - dla dostaw lub usług oraz 5.186.000 euro - dla robót budowlanych oraz warunek dotyczący jego przedmiotu – roboty budowlane w określonym zakresie lub usługi z nimi związane.

Ostatnią, siódmą kategorią podmiotów zobowiązanych do stosowania ustawy Pzp są  podmioty, z którymi zawarto umowę koncesji na roboty budowlane na podstawie ustawy z dnia 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz. U. Nr 19, poz. 101, z późn. zm.), w zakresie, w jakim udzielają zamówienia w celu jej wykonania.

Obowiązek stosowania Pzp został zate nałożony tylko na podmioty wykonujące umowę koncesji na roboty budowlane i tylko w takim zakresie w jakim udzielają zamówienia w celu wykonania koncesji.

Podmioty sektora finansów publicznych, które przyznają środki na dofinansowanie projektu, są uprawnione, zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy Pzp, do uzależnienia przyznania dofinansowania od zastosowania przy wydatkowaniu takich środków zasad równego traktowania, uczciwej konkurencji i przejrzystości, gdyżwydatkowanie środków publicznych powinno się wiązać z takimi właśnie rygorami.

4 komentarze:

  1. czy szkoly publiczne rowniez?

    OdpowiedzUsuń
  2. Tak. Publiczne szkoły są jednostkami organizacyjnymi samorządu terytorialnego.

    OdpowiedzUsuń
  3. Czy stowarzyszenie opiekunów osób niepełnosprawnych musi ogłosić przetarg chcąc wybudować świetlicę

    OdpowiedzUsuń
  4. czy firmy, których właścicielem jest firma, której właścicielem jest skarb państwa ma obowiązek stosowania PZP?

    OdpowiedzUsuń

Copyright © 2014 Zamówienia publiczne , Blogger